Santi Gucci - Italian architect

 

fot. Zamek w Baranowie Sandomierskim źródło - baranów.com.pl   

Santi Gucci - Italian architect  

 

GUCCI U POLSKICH KRÓLÓW

Gucci był uczniem swego ojca rzeźbiarza i restauratora katedry we Florencji - Baccio Bandinellego. Rozpoczął on pracę w swym zawodzie we Włoszech w wieku 17 lat. Potem w latach sześćdziesiątych XVI w przywędrował do Polski, by być nadwornym artystą-architektem polskich królów, takich jak Zygmunt August, Anna Jagiellonka czy Stefan Batory.

 

OBIEKTY ZAPROJEKTOWANE PRZEZ ARTYSTĘ: 

• dom przy Kanoniczej 21 w Krakowie
• kaplica Myszkowskich przy Kościele Dominikańskim Krakowie
• zamek w Baranowie Sandomierskim
• kaplica św. Anny w Pińczowie
• zamek w Pińczowie
• Nagrobek Stefana Batorego w Kaplicy Mariackiej na Wawelu
• jeden z maszkaronów krakowskich Sukiennic
  

 

KALENDARIUM ŻYCIA I TWÓRCZOŚCI

ok. 1530 urodził się we Włoszech

1550 przybył do polski jako artysta nadworny Zygmunta II Augusta, Anny Jagiellonki i Stefana Batorego

1594–95 przebudował kaplicę mariacką przy katedrze na Wawelu na kaplicę grobową Stefana Batorego

1596 zbudował kaplicę grobową Branickich w Niepołomicach

1600 zaprojektował kaplicę Św. Anny w Pińczowie

1591–1600 rozbudował zamek w Pińczowie

1574–75 wykonał nagrobki, m.in. Zygmunta II Augusta, Anny Jagiellonki

1594–95 zaprojektował pomnik nagrobny Stefana Batorego w katedrze na Wawelu

3 II 1600 zmarł w Krakowie lub Pińczowie 

 

TWÓRCZOŚĆ W POLSCE

 

Najwcześniejszym wykonanym w Polsce dziełem Gucciego jest renesansowy nagrobek rodziny Kryskich: Anny, Pawła i Wojciecha z roku 1572 w kościele w Drobinie w woj. mazowiecki. Cechuje go wysoki poziom wykonania i doskonałość wykończenia.

Kolejnym ważnym dziełem Gucciego są nagrobki królewskie: Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki w Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Powstał on w latach między 1574-75 rokiem. Tworząc go Gucci najprawdopodobniej wzorował się na nieistniejącym dzisiaj nagrobku królowej, Elżbiety I żony Zygmunta Augusta Jana Marii Padovanaw w Katedrze w Wilnie. Santo Gucii pracował także dla Myszkowskich, dla których wybudował istniejący do dziś pałac w Książu Wielkim (obecnie szkoła).  

Budowla zawiera elementy zaczerpnięte ze wzorów stuki renesansu, ma ona dwie dolne kondygnacje z kamienia "boniowanego". Po obu stronach zamku symetrycznie wzniesione zostały dwa pawilony pełniące funkcje, jeden biblioteki, a drugi kaplicy pałacowej. Obecnie odrestaurowana jest jedynie kaplica. W XVIII w. zamek po przejściu w posiadanie rodu Wielopolskich nabrał cech stylu barokowego. Od 1945 r. na zamku zaczęła działać jest wspomniona szkołą, najpierw liceum ogólnokształcące, a obecnie szkoła rolnicza.

źródło - baranów.com.pl 

 

KAPLICE W KRAKOWIE I PIŃCZOWIE

Kolejnym dziełem tego architekta jest Kaplica Myszkowskich przy kościele Dominikanów w Krakowie, ukończona w 1614 roku oraz kaplica św. Anny w Pińczowie która była w Polsce pierwszą wolno stojąca kaplica kopułową o wyłącznie kultowym przeznaczeniu. Dziś kaplica przechodzi remont i odzyskuje swój dawny blask. S. Gucii jest również autorem projektu zamku Leszczyńskich w Baranowie Sandomierskim zwanego Małym Wawelem i uznanego za perła architektury renesansowej w Polsce. Zamek otoczony jest pięknym ogrodem, a w środku mieści muzeum i restaurację. Zwiedzając zamkowe wnętrza warto zwrócić uwagę na Galerię Tylmanowską wraz z Basztę Falconiego. Dla turystów udostępniona jest także secesyjna kaplica zamkowa, która przez pewien czas pełniła funkcję sali kinowej, dziś przywrócono jej swoją pierwotną funkcję i jest popularnym miejscem ślubów. W zamkowych podziemiach organizowane są natomiast różnego rodzaju wystawy czasowe (np. porcelany), znajduje się także wystawę o dawnych rzemiosłach oraz historii zamku i jego odbudowie. 

WIELKA WAROWNIA

Kolejną warownią zaprojektowaną przez włoskiego artystę jest, niestety już niestający zamek w Pińczowie. Niegdyś jeden z największych i najważniejszy w tym regionie polski. Na pińczowskim zamku gościło wiele ważnych osobistości, m. in. przyszła królowa Polski Renata Cecylia (1637 r.), śpiesząca na ślub z królem Władysławem IV, czy król Polski August II Mocny.  Późnej rozrabowany w trakcje potopu szwedzkiego (1655–1660), a następnie rozebrany, do dziś zachował się tylko portal umieszczony w jednej z miejskich kamienic.

Zamek nie zachował się do czasów współczesnych, pozostała tylko dawna baszta, a teren ten jest porośnięty drzewami i roślinnością. W miejscu ogrody stoi natomiast budynek lokalnej szkoły.

W warsztacie Sarii Gucii powstawał także chrzcielnice, fontanny i epitafia, jak np. epitafium Katarzyny z Rapów Fogelderowej z 1575 znajdującego się w ścianie kościoła Mariackiego. 

I PONOWNIE KRAKÓW

Ostatnim budynkiem któremu poświęcę uwagę jest zaprojektowany przez Gucii Dom przy Kanoniczej 21 w Krakowie. Jest to wręcz mały pałacyk z dziedzińcem i krużgankami. Zdobi go portal z końca XVI stworzony w stylu manieryzmu, a na jego fryzie umieszczono cytat z "Eneidy" Wergiliusza: "Procul este profani" czyli po łacinie "Trzymajcie się z dala niewtajemniczeni".  W latach 1958 do 1967 ks. Karol Wojtyła mieszkał w tym domu jako biskup. Obecne można tu zwiedzać Muzeum Archidiecezji Krakowskiej, prezentujące zabytki sztuki sakralnej, obrazy, relikwiarze, kielichy czy pamiątki po papieżu, są tu także prezentowane liczne wystawy czasowe.

fot. wizualizacja zamku w Pińczowie źródło - zamekpinczow.pl

Cechy sztuki GUCCIEGO:

1.     Bogata dekoracyjność,
2.     tworzenie w duchu manieryzmu,
3.     stosowanie tzw. „Horror vacui”, czyli "strach przed pustką"
4.     stosowanie charakterystycznego motywy ornamentalne,
5.     połączenie stylu włoskiego z krakowskimi, 

 

 Źródła

Andrzej Fischinger, Santi Gucci, architekt i rzeźbiarz królewski XVI wieku, Kraków 1969.

culture.pl/pl/tworca/santi-gucci

encyklopedia.pwn.pl/haslo/Gucci-Santi;3908698.html

historiamagazyn.pl/santi-gucci/